De beelden van de jaarlijkse pelgrimstocht van moslims naar de heilige stad Mekka bekijk ik altijd met veel fascinatie. Deze plek is helaas voor niet-moslims niet te bezoeken. Tijdens onze voorbereidingen voor onze reis naar Iran stuitten we op Mashhad, het Mekka van Iran. Daar moeten we naar toe. Het feit dat Mashhad buiten de gebaande paden ligt maakte de aantrekkingskracht voor mij persoonlijk groot. Mashhad ligt ver in het oosten, dichtbij de grens met Turkmenistan en Afghanistan, dus enigszins buiten het gebruikelijke ‘toeristenrondje’ van Teheran, Isfahan, Shiraz en Yazd. Menig toerist laat deze plek dan ook (vooralsnog) links liggen.
Mashhad, de meest heilige stad
Mashhad is de meest heilige stad van Iran. Sinds de Iraanse revolutie van 1979 hebben de ayatollahs (een ayatollah is een hoge titel die wordt gegeven aan Sjiitische geestelijken) onder leiding van Khomeini in heel Iran de touwtjes in handen. Mashhad is hierbij het centrum van religieus conservatisme. Wat hebben we daar als westerlingen in godsnaam (of in naam van Allah) te zoeken? Toen we eenmaal, als enige westerling, aan boord zaten van Caspian Air, vanuit Isfahan met als eindbestemming Mashhad, werd deze vraag ons meermalen door nieuwsgierige Iraniërs gesteld. Het antwoord op deze vraag is een bezoek aan het heiligdom van Imam Reza.
Imam Reza
Dit heiligdom is de meest religieuze heilige plaats voor Iraanse moslims. De achtste heilige Imam van de sjiieten ligt namelijk hier begraven, Imam Reza. Ter uitleg: de sjiieten zijn volgelingen van de islamitische profeet Mohammed en zij vereren 12 imams, die als directe afstammelingen van deze profeet worden gezien. Imam Reza, met Imam Ali als overgrootvader, die de neef en schoonzoon van de profeet Mohammad was, is er daar dus één van. Door vergiftiging is hij in de negende eeuw om het leven gekomen. Mashhad betekent letterlijk “begraafplaats van de martelaar” en is vandaag de dag na de heilige Kaaba in Saoedi-Arabië, het grootste bedevaartcentrum van de wereld.
Het complex is betoverend, fascinerend en oogverblindend mooi. In schoonheid en architectuur is het één van de mooiste moskeeën in de wereld. Bij aankomst kun je je melden en word je doorverwezen naar een kantoor dat zich richt op niet-islamitische pelgrims, zoals wij. Een Engelssprekende gids neemt je vervolgens mee door het heiligdom complex.
Gouden koepel en biddende mensen
Imam Reza ligt begraven in een schrijn onder de gouden koepel, te zien op de foto. Deze schrijn is in beginsel niet toegankelijk voor niet-moslims, al kun je de tombe met een beetje moeite wel bereiken (overigens niet met de toegewezen gids). Door met de stroom mee te gaan, kom je langs kleurrijke tegelmozaïeken en ontelbare spiegeltjes, die uiteindelijk leiden tot de heilige schrijn. Een vier meter hoge gouden tombe.
Ik voel me wat ongemakkelijk, zie bezoekers huilen en bidden, terwijl ze hun armen reiken naar de tombe. Op gepaste afstand laat ik dit op me inwerken en denk na over de afstand die zij hebben moeten afleggen en hoe bijzonder het voor hen moet zijn om deze ultieme heilige bestemming te hebben bereikt. Dit was voor mij ook echt heel bijzonder en voelde mij een bevoorrecht persoon om dit te “mogen” aanschouwen. Even later zien we andere bezoekers die met het lichaam van een pas overleden familielid komen. Dit blijkt niet ongebruikelijk te zijn. Zo leren we van een Iraniër, dat dit bedoeld is om een laatste zegen te verkrijgen voorafgaand aan de laatste gang.
Verdwaald op een illegaal feest in Iran’s meest heilige stad Mashhad.
Het andere uiterste
Die avond zitten we in dubio wat we gaan doen. We zijn namelijk uitgenodigd om een verjaardagsfeest bij te wonen en zijn enigszins argwanend wat wij kunnen verwachten bij een “verjaardagsfeest”. Op onze eerste vakantiedag zijn we in Teheran op straat benaderd door Saeed, een super vriendelijke Iraanse jongeman. Na de gebruikelijke openingszin “Welcome in Iran, where are you from?”, gaan we even later in op zijn uitnodiging om die avond bij zijn ouders te komen dineren.
Een week later zou hij ons weer uitnodigen, ditmaal om het verjaardagsfeest van een vriend bij te wonen in Mashhad. De eerste “date” in Teheran was ons goed bevallen, ook al blijft het bizar om met een wildvreemde mee naar huis te gaan, die je net op straat een paar minuten hebt gesproken. Onze ervaringen zijn echter positief. De gastvrijheid is puur en gemeend en we kunnen een ieder aanraden om op dit soort spontane uitnodigingen in te gaan, ook al zegt je verstand wellicht iets anders dan je gevoel op dat moment.
Binnen de muren kan alles…
Niet veel later zitten we met Saeed en drie andere Iraanse vrienden in de auto op weg naar het feest. Dit feest vindt plaats in een buitenwijk van Mashhad. Onze verwachtingen kwamen enigszins uit. De jonge Iraanse vrouwen hebben een flinke laag make-up op en de chadors zijn vervangen door minirokjes. Bij het inzetten van de populaire Iraanse hits maken zij al snel meester van de dansvloer.
Nooit heb ik mij zo oncomfortabel gevoeld op een (voor Europese begrippen vrij onschuldig) feest, zeker toen alcohol aanwezig bleek te zijn. Op dergelijke overtredingen staan zweepslagen. Als de politie lucht van dit soort feesten krijgt, zijn invallen niet ongebruikelijk. Iedereen wordt dan opgepakt, zo werd mij tijdens het feest verteld. Vaak loopt het voor de Iraniërs af met een sisser, waarbij ze (naar eigen zeggen) een verklaring ondertekenen dat ze fout zijn geweest en dit nooit meer zullen doen.
Het feest werd intens beleefd en deze vorm van uitbundigheid was indrukwekkend om te zien. Na een paar uur hadden we het wel gezien. Vanwege het gevaar voor klikken, waren taxi’s niet meer te bestellen, maar we sloegen het aanbod om te blijven slapen vriendelijk doch dringend af. Eén van de feestgangers was gelukkig nog bereid om ons terug te brengen naar onze homestay. Zo attent als het Iraanse volk is.
Het land van de tegenstellingen
Persoonlijk vind ik een bezoek aan Mashhad aan te raden, zeker als je interesse hebt in het religieuze belang van de stad. Het is vrij van hordes buitenlandse toeristen en de tegengestelde traditionele en vooruitstrevende opvattingen waren hier voor ons, mede door onze belevenissen, goed zichtbaar. Want hoe onwerkelijk is het om juist in Mashhad als meest heilige stad, ’s middags het spirituele centrum van Iran te bezoeken en even later uitgenodigd te zijn op een illegaal feest. Iran is een islamitische staat, waarbij een ieder onderworpen is aan de strikte regels van de ayatollahs als machthebbers.
Het is een interessant speelveld tussen de conservatieve volgelingen enerzijds en de trendy (veelal) jongeren anderzijds die, gelovig of niet, veel gematigder en progressiever zijn. Deze groep is hervormingsgezind, pleit voor meer vrijheid en zoekt steeds vaker de grens op. Onze trip naar Mashhad heeft ons duidelijke inzichten in dit “schijnspel” gegeven, waarbij Iran in principe een land is waar niets mag, maar uiteindelijk wel veel kan. Al vindt dit alles (nog) vaak achter gesloten deuren plaats. Deze tegenstellingen, die we tijdens onze reis door Iran vaker zijn tegengekomen, kon de belevenissen in Mashhad niet beter samenvatten.
Mashhad: Hoe er te komen?
Tijdens onze reis door Iran hadden wij al een aantal lange trajecten met de bus afgelegd. Wij kozen ditmaal dan ook voor het gemak om met het vliegtuig te gaan. We vlogen met Caspian Air en deze 1.35 uur durende vlucht van Isfahan naar Mashhad met een oude McDonnell was een ervaring op zichzelf. Een retourticket kost tussen de 100 en 150 euro en kan worden gekocht bij een reisbureau of direct bij Caspian Air. Als alternatief kun je ook met de (nacht)trein gaan. Vanuit Teheran ben je ongeveer 10 uur onderweg.
Waar te verblijven in Mashhad?
Vali’s Homestay is een goed adresje en zeker aan te bevelen. Vali is tapijthandelaar, een hele intelligente, bekwame gids en gastvrije host. Hij heeft ook wel iets vreemds door zijn af en toe net wat overdreven vriendelijkheid en wat lichtelijk autistische trekken van overdadige structuur, maar hij staat zeker altijd voor je klaar.
Godfried (REiSREPORT): tijdens onze reis door Iran hebben we Alexander en Hanneke ontmoet in het woestijndorpje Garmeh. Na Garmeh was Mashhad de volgende stop op hun reis door Iran. Uiteraard waren we enorm benieuwd naar hun ervaringen en hebben contact gehouden. We zijn dan ook extra dankbaar dat Alexander deze reiservaring met ons wilde delen. Nogmaals hartelijk dank voor dit mooie verhaal!
Tekst en foto’s: Alexander Bruring
Het Iran reisgids magazine
€15,- GRATIS VERZENDING
+ Inclusief gratis app.
Op werkdagen vóór 20:00 besteld = dezelfde dag verzonden.
Een unieke uitgave – Ideaal ter voorbereiding op je reis naar Iran. Bijzondere mix tussen reisgids, naslagwerk en route inspiratie.
Het Iran reisgids magazine
Een unieke uitgave – Ideaal ter voorbereiding op je reis naar Iran. Bijzondere mix tussen reisgids, naslagwerk en route inspiratie.
Gratis Iran Startpakket
Handig bij de voorbereiding van je Iran reis. Gratis.
- Reisroutes
- Bezienswaardigheden
- Leuke slaapplekken
- Beste reisperiodes
- En meer
E-mailadres:
