We zijn in Auschwitz en Buchenwald geweest. Concentratiekampen, vernietigingskampen. Maar er waren ook kampen in Nederland, Kamp Westerbork bijvoorbeeld. Een zogenaamd ‘doorstroomkamp’. Op 13 september 1944 vertrok daar de laatste trein naar Bergen-Belsen. De meeste treinen reden naar Auschwitz. Andere transporten hadden Sobibor en Theresienstadt als bestemming. Een veel kleiner aantal ging naar de kampen Buchenwald en Ravensbrück.
Een dagje Drenthe met onder andere een bezoek aan Orvelte – waar ik eerder al eens over schreef – bracht ons daar. En eigenlijk zou iedereen er een keertje heen moeten … Benauwend, indrukwekkend, verdrietig.
Kamp Westerbork, je moet er geweest zijn
Je parkeert de auto bij het Herinneringscentrum Kamp Westerbork (voor de route verwijs ik naar de website). In het museum wordt een beeld geschetst van het ‘leven’ in het kamp en er zijn regelmatig tentoonstellingen te zien. In het museumcafé kan je terecht voor koffie, een drankje en een broodje.
Het voormalige kamp bereik je door een mooie wandeling van zo’n 3 kilometer. Bossen, een prachtig gebied met bijzondere soorten bomen en kleurrijke planten en niet te vergeten de sterrenwacht.
Wandeling naar Kamp Westerbork
Je kunt drie wegen bewandelen richting het kamp: het Melkwegpad, het Bospad of rechtstreeks over de weg. Wij kozen voor de heenweg het eerstgenoemde pad. Het kronkelende pad heet niet voor niets het Melkwegpad. Via diverse informatievitrines wordt van alles uitgelegd over de zon, de maan, de planeten, de melkweg en andere interessante zaken over het heelal. Erg leerzaam. Ook voor kinderen!
Indrukwekkend zijn de 14 enorme radiotelescopen van de sterrenwacht die op deze wandeling opdoemen en aan de rand van het voormalige kamp staan. Bij het begin van de wandeling wordt gevraagd om je telefoon uit te zetten. De telescopen zijn nogal gevoelig.
Bijna bij het kamp
Je komt uit op een lange rechte weg, velen hebben hier gelopen … Het onheilspellende spoor liep hier ook, via dat spoor gingen de mensen naar andere kampen. ‘De tekens van Westerbork’ verwijzen ernaar met op elk teken de naam van het kamp en het aantal mensen wat er heen werd gebracht vanuit Westerbork.
De in een glazen kubus staande voormalige woning van de kampcommandant is nog intact. Een houten gebouw met een geschiedenis, meer dan alleen als woning van de kampcommandant.
Je loopt het kampterrein op, een grote open vlakte. Weinig is bewaard gebleven. Niet zoals bijvoorbeeld in Auschwitz en Birkenau. Twee wagons op een stuk treinrails zeggen genoeg. Net als die ene voor een deel weer opgebouwde ‘barak 56’. Bij de wagons sta je even stil en je blijft stil. Vanuit de wagons hoor je namen. Op dezelfde dag dat een transport in de oorlogsjaren vertrok, wordt de transportlijst van die dag uit 1942, 1943 of 1944 voorgelezen. Net zolang tot er een datum is waarop destijds weer een transport vertrok.
De immens lange rechte kampweg voert je naar de genoemde barak. Langs de weg uitvergrote ansichtkaarten met teksten van mensen die nog even een berichtje naar het thuisfront stuurden. Niet wetende wat hen te wachten stond. Het geeft je koude rillingen.
Herinneringsmonumenten
Aan het einde van de weg staat het einde van de voormalige spoorbaan. Het oorspronkelijke stootblok is er ook nog, maar ligt achter de muur. De kunstenaar, een overlevende van het kamp, heeft het niet willen gebruiken. De 90 meter aan rails die er nu ligt, is het veelzeggende en indringende Nationale Monument Westerbork. De 93 bielzen verwijzen naar het aantal transporten. De wachttoren is een stille getuige. Op de website van Kamp Westerbork staat meer info over het monument.
De 102.000 stenen
We zijn in gedachten verzonken en lopen naar de voormalige appèlplaats. Daar is een ander monument verrezen: ‘De 102.000 stenen’. Het aantal mensen dat niet meer terugkwam na weggevoerd te zijn uit Westerbork. Indrukwekkend, helemaal door de oude foto’s van mensen en gezinnen tussen de stenen: 102.000 keer een moeder, een vader, een zoon, een dochter, een broer, een zus… Uitgebeeld in stenen met een Jodenster.
We lopen terug via de weg. Daar word je om de zoveel meter nog één keer geconfronteerd met de verschrikkingen. Drieënnegentig rechtopstaande bielzen met een datum, een kampnaam en een getal. Het symboliseert de transporten. Stil lopen we door naar de auto. Alleen de herinnering blijft…
Nog wat informatie
De website van Kamp Westerbork geeft nog veel meer info over het herinneringscentrum en het kamp. Alsook over de tijd voor de oorlog als vluchtelingenkamp en na de oorlog als interneringskamp voor collaborateurs tijdens de oorlog. Als opleidingskamp voor soldaten die naar het voormalige Nederlands-Indië gingen en als repatriëringskamp voor Molukkers.
GRATIS VERZENDING
De mooiste fietsweekendjes van België
Ontdek de hoogtepunten van België en Vlaanderen & Wallonië op de fiets!
GRATIS VERZENDING
De 100 mooiste
e-bike routes van Nederland
Het meest complete e-bike fietsboek van Nederland. Maar liefst 100 routes in alle provincies.
De mooiste fietsweekendjes van België
Ontdek de hoogtepunten van België en Vlaanderen & Wallonië op de fiets!
De 100 mooiste e-bike routes van Nederland
Het meest complete e-bike fietsboek van Nederland. Maar liefst 100 routes in alle provincies.
Dit artikel is geschreven door:
Geschreven door gastschrijver Gert Nonnekes (1956).
Geboren en getogen in Amsterdam. Samen met zijn vrouw is Gert in het prachtige bezit van drie zoons en zes kleinkinderen. Gert trekt er graag op uit in binnen- en buitenland en houdt van fotograferen.
