Veenhuizen is een klein dorp in de kop van Drenthe en kwam in de geschiedenisboeken als een van de zogenaamde ‘Koloniën van Weldadigheid’. Het werd een plek met een roerige historie, dankzij Johannes van den Bosch en zijn ‘Maatschappij voor Weldadigheid’.
Nu een wandelparadijs, maar dat was vroeger wel anders…
Zo’n tweehonderd jaar geleden bracht deze oud-generaal er zijn gedachtegoed in praktijk. Arme gezinnen en wezen werden per boot naar Veenhuizen gebracht. Niet alleen uit filantropische overwegingen als huisvesting, zorg en scholing: er moest hard gewerkt worden in Veenhuizen. Datzelfde gold ook voor de landlopers en boeven, die later in Veenhuizen achter de tralies zouden verdwijnen.
Al deze mensen hadden zich vast niet voor kunnen stellen, dat Veenhuizen nu op de Unescolijst van Werelderfgoed staat. En dat het dorp vandaag de dag wel een eldorado is, een écht weldadige omgeving. Niet alleen om te wandelen of te fietsen, maar ook om er heerlijk te eten en zelfs meer dan comfortabel te overnachten.
‘Ga direct naar de gevangenis’
Het lijkt wel één groot geschiedenisboek, dat Veenhuizen. Elke vierkante meter op het terrein vertelt een verhaal over dit Drentse dorp, dat zonder de ‘Maatschappij van Weldadigheid’ waarschijnlijk onbekend zou zijn gebleven.
Het Gevangenismuseum is de perfecte locatie om je wandeldag mee te beginnen. Het is gevestigd in een van de ‘gestichten’, zoals de woonvoorzieningen in Veenhuizen genoemd werden. In het museum kom je meer te weten over het ontstaan van de Kolonie en het leven en werken van de vroegere inwoners van Veenhuizen. Een ding is zeker: er is weinig reden om jaloers te zijn op de koloniebewoners van toen. Niet voor niets is de bijnaam van Veenhuizen ‘Hollands Siberië’.
Welke wandeling wordt het?
In en om Veenhuizen kun je verschillende wandeltochten maken. Als je in het dorp een overzichtskaartje met daarop 5 paaltjeswandelingen ophaalt, maak je meteen kennis met een van de vele markante gebouwen in de voormalige kolonie.
Het wandelkaartje is namelijk verkrijgbaar bij Hotel Bitter en Zoet, dat gevestigd is in de voormalige dienstwoningen op het ziekenhuisterrein. En ook het Tourist Info Punt in het oude slachthuis heeft deze wandelkaarten, maar check hier even de openingstijden.
De wandelingen zijn relatief kort, maar je kunt ze gemakkelijk aan elkaar knopen, zonder dat je verdwaalt. Bij veel van de gebouwen staan infopanelen met wetenswaardigheden, maar ook op de wandelkaart staan infoteksten.
Een wereld van verschil
De wandelroutes leiden je door statige lanen, omzoomd door hoge bomen en langs prachtige koloniehuizen. Zoals villa ‘Ruimzicht’, waar de adjunct-directeur van de Landbouw woonde. Met in zijn voortuin een majestueuze rode beuk: statussymbool voor de directiepanden.
Maar je loopt ook door het lege verlaten landschap, dat voor de vele stadse kolonisten een onbekende en beangstigende wereld moet zijn geweest. Je passeert het bedrijvencomplex, waar vroeger de landbouwproducten uit Veenhuizen en omgeving werden verwerkt en waar je o.a. brouwerij Maallust kunt bezoeken.
Op de gevelteksten aan de huizen en andere gebouwen kun je wel aflezen dat het leven in de kolonie allesbehalve aangenaam was.
De Veenhuizers kwamen niet buiten hun dorp, dus behalve huizen werden er scholen, een ziekenhuis en kerken gebouwd. Een van de paaltjeswandelingen loopt langs het ‘vierde gesticht’. Zo noemde men in Veenhuizen het kerkhof. Want ook doodgaan en begraven worden, deed de kolonist in Veenhuizen.
Toch een nachtje blijven?
Als je langer dan een dag de sfeer van Veenhuizen wilt proeven, kun je een overnachting boeken bij hotel Bitter en Zoet. Ze serveren er geen water en brood, maar overheerlijke gerechten, gekookt met producten uit de omgeving. Niks geen houten brits, maar een comfortabel bed, wel in een authentieke kamer waar ooit de apotheker of arts spreekuur hield.
GRATIS VERZENDING
De 100 leukste dagjes weg voor pensionado’s
Het onbetwiste nummer 1 pensioen boek van Nederland. Een prachtig cadeau, ook voor jezelf.
GRATIS VERZENDING
De 100 mooiste
e-bike routes van Nederland
Het meest complete e-bike fietsboek van Nederland. Maar liefst 100 routes in alle provincies.
De 100 leukste dagjes weg voor pensionado’s
Het onbetwiste nummer 1 pensioen boek van Nederland. Een prachtig cadeau, ook voor jezelf.
De 100 mooiste e-bike routes van Nederland
Het meest complete e-bike fietsboek van Nederland. Maar liefst 100 routes in alle provincies.
Dit artikel is geschreven door:
Dit artikel en fotografie zijn een bijdrage van gastschrijver Margo Kwinten.
Margo is projectleider sociaal domein/bibliothecaris. Samen met haar man loopt ze momenteel het Zuiderzeepad. Als echte bibliothecaris leest ze veel, haar interesse in cultuur en geschiedenis brengen haar naar bijzondere plaatsen in Europa. Eilanden fascineren Margo in het bijzonder, daar schrijft ze over op haar blog.
