De indeling van de straatjes in Doesburg is nog net zoals in de middeleeuwen en het voelt dus ook als teruggaan in de tijd. In 1974 is de binnenstad aangewezen als beschermd stadsgezicht waar je nu nog steeds fijn kunt rondstruinen. Doesburg kent meer dan 150 monumenten en beeldbepalende panden. Een rondwandeling door Hanzestad Doesburg is dan ook een echte aanrader.
Hanzestad Doesburg
Omstreeks het jaar 1000 is Doesburg als nederzetting op een rivierduin van de Oude IJssel ontstaan. De naam herinnert daar nog aan. ‘Does’ betekent plek met lichte turf en mossen, terwijl ‘burg’ (of borg) zowel berg als burcht kan betekenen.
Doesburg sloot zich omstreeks 1447 aan bij het Hanzeverbond. In de bloeiperiode van de Hanze was handel een van de belangrijkste inkomstenbronnen voor de inwoners. Schippers vervoerden producten, zoals bier, via de Rijn en kwamen terug met wijn, aardewerk en molenstenen. Ook was de handel in zout belangrijk. De Saltpoort, de poort waardoor het zout de stad vanuit het zuiden van Europa binnenkwam, dankt haar naam hieraan. De ligging op het punt waar de Oude IJssel en de Gelderse IJssel samenkomen, verklaart het strategische belang van de stad door de eeuwen heen.
De Hanzestadswandeling
Wij waren benieuwd naar de geschiedenis van Doesburg en kozen ervoor om de stad te gaan verkennen met de Hanzestadswandeling. Tijdens deze wandeling kom je langs overblijfselen uit een rijk Hanzeverleden, zoals het Stadhuis, herberg ‘De Pauw’, het voormalige Stadsvleeshuis en de Waag. In dit artikel neem ik je alvast mee naar een aantal bijzondere straatjes van Doesburg.
De Koepoortstraat
De Koepoortstraat is de entree van de historische binnenstad met imposante huizen, sierlijke gevels en tevens het startpunt van de stadswandeling. Op de hoek van de Koepoort- en Gasthuisstraat vind je het historische – en misschien ook wel het meest gefotografeerde – pand van Doesburg, De Waag.
De Waag
Oorspronkelijk werd dit pand uit 1478 ‘Nieuwe Gelre’ of ‘Het Hoge Huis Gelria’ genoemd. Het fungeerde als stadsbierhuys, een herberg waar ook de arbeiders van de stad een deel van hun loon in bier kregen uitbetaald. Later diende het tevens als waag. Het heeft zijn functie als café-restaurant altijd behouden en daarmee komt het als oudste restaurant van Nederland voor in het Guinness Book of Records.
De Vischmarkt
Vanuit de Koepoortstraat loop je via de Roggestraat zo richting de Vischmarkt. Een sfeervol pleintje met het stadhuis, opvallend gekleurde gevels en een bronzen maquette van de binnenstad van Doesburg. Hier werd vroeger de vis verhandeld, in de oorlogsjaren stond hier een overdekte vishal.
Het Stadhuis
Van het tegenwoordige stadhuiscomplex is het hoge gedeelte, gelegen op de hoek van de Koepoort- en Roggestraat, het oorspronkelijke schepenhuis. Waarschijnlijk dateert het uit de 15e- mogelijk reeds uit de 14e eeuw. Op de hoek van het schepenhuis, onder de afgeschuinde kant waar vroeger een walvisgraat hing, ligt nog een grote ronde steen. Over deze uit arduinsteen vervaardigde ‘blauwe steen’, hangt een waas van geheimzinnigheid.
In 1633 werd het aangrenzende stadswijnhuis, ‘Oud Gelre’ geheten, bij het schepenhuis aangetrokken en kwam er een nieuwe ingang. In het stadswijnhuis onthaalde de magistraat zijn gasten. Tegen het stadhuis stond in de Hanzetijd ook nog een ‘leuf’ (een luifel of hal) met zeven permanente marktkramen.
Het Stadsvleeshuis
In het pand tegenover het Wijnhuis was vanaf de 14e tot de 16e eeuw het Stadsvleeshuis gevestigd, waar onder toezicht van de magistraat goedgekeurd vlees werd verkocht. Het gebouw stamt uit 1485. Opvallend zijn de gepleisterde blindvensters in de zijgevel. Rond 1820 kreeg het pand een nieuwe voorgevel en werd het een herberg, ‘Het Wapen van Amsterdam’.
De Veerpoortstraat
In de middeleeuwen stond in de Veerpoortstraat een Mariabeeld. Ter herinnering aan dit beeld is in de hoek van de gevel een klein Mariabeeld ingemetseld. Het is een van de oudste straten van de stad en staat vol met monumentale panden zoals op nummer 11, 12 en 31. Het biedt een mooi zicht op de toren van de Grote of Martinikerk. Maar ook wandel je vanaf hier het Van Brakelhofje in.
De Martinikerk of Grote Kerk
De hoofdkerk van Doesburg is gebouwd in laatgotische stijl. Op 15 april 1945 bliezen de terugtrekkende Duitsers de toren op. In 1965 was de toren weer hersteld tot de oude hoogte van 94 meter. Daarmee is het de hoogste kerktoren van Gelderland.
Van Brakelhofje
Dit hofje is vernoemd naar de vestingcommandant die in 1813 Doesburg behoedde voor plundering en brandstichting. Wanneer je het hofje verder inloopt, zie je de zijgevel van de Lomberd. De korfboognissen dienden ter verfraaiing, maar ook als besparing van bakstenen. Ook vind je een restant van een zijmuur van het weduwethuis waar nog kaarsennissen te zien zijn.
De Boekholtstraat
Deze straat is bekend vanwege de Doesburgsche mosterdfabriek. Tijdens de wandeling kom je niet direct langs de Mosterdfabriek, maar het is wel gemakkelijk te combineren.
De Doesburgsche mosterdfabriek
Al sinds 1457 wordt in Doesburg mosterd gemaakt en verhandeld. In 1974 is de oude mosterdmakerij in Doesburg uitgebreid tot een werkend museum en een klein ambachtelijk
productiebedrijf. Het is mogelijk om de oude molens en bijbehorende apparatuur van diverse verdwenen Nederlandse mosterdfabriekjes te bezichtigen. Je ziet en leert hoe de ouderwetse pure boerenmosterd wordt gemaakt en hoe de potjes met mosterd handmatig worden gevuld. In het mosterdmuseum is ook een unieke collectie van honderden oude en nieuwe mosterdpotjes te zien.
Wanneer je in Doesburg bent, vergeet dan ook zeker niet de echte Doesburgse mosterdsoep te proeven. Bij diverse restaurants en eetcafés staat deze op de kaart en is het de specialiteit van het huis.
Praktische informatie
- Wanneer je, net zoals wij, zelf op verkenning wil gaan, dan koop je bij VVV Doesburg een handig wandelboekje. Wil je liever georganiseerd? Boek dan een stadswandeling met gids bij VVV Doesburg.
- De stadswandeling heeft een lengte van 3 kilometer.
- Je kunt gratis parkeren op parkeerterrein De Bleek. Hier is ook een openbaar toilet aanwezig.
- Het start- en eindpunt van de wandeling is op de hoek van de Koepoortstraat / Roggestraat. Bij dit startpunt kun je koffie en een heerlijke wafel halen bij Koffiebar Granos.
Boekentip: in Nederland – Kleine historische stadjes lees je nog meer over Doesburg. Met leuke tips in de omgeving!
GRATIS VERZENDING
De 100 leukste dagjes weg voor pensionado’s
Het onbetwiste nummer 1 pensioen boek van Nederland. Een prachtig cadeau, ook voor jezelf.
GRATIS VERZENDING
De 100 mooiste
e-bike routes van Nederland
Het meest complete e-bike fietsboek van Nederland. Maar liefst 100 routes in alle provincies.
De 100 leukste dagjes weg voor pensionado’s
Het onbetwiste nummer 1 pensioen boek van Nederland. Een prachtig cadeau, ook voor jezelf.
De 100 mooiste e-bike routes van Nederland
Het meest complete e-bike fietsboek van Nederland. Maar liefst 100 routes in alle provincies.
Dit artikel is geschreven door:
Geschreven door gastschrijver Sabine Eckhardt (1984).
Woonachtig in Barendrecht, samen met vriend Paul en dochter Charlie. Sabine zoekt, waar ze ook heen gaat, altijd uit wat er te zien en te doen is. Haar avonturen kun je volgen op Instagram.
