Gorinchem is dit jaar door de ANWB uitgeroepen tot de mooiste vestingstad van Nederland. Gorinchem was een belangrijke vesting in de Oude en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het is de grootste vesting die nog vrijwel helemaal intact is en waar je nog helemaal rond kunt lopen over de vestingwallen.
Vestingstad Gorinchem
Fortes Creantur Fortibus staat er in het wapen van de stad Gorinchem. Deze wapenspreuk heeft de betekenis ‘Sterken brengen sterken voort’ en zegt iets over de heldhaftige geschiedenis van de stad. Gorinchem is een echte vestingstad, gelegen aan de Merwede en de Linge. De oorspronkelijke vestingwallen met bastions zijn nog vrijwel helemaal intact en daarmee is Gorinchem de grootste authentieke vesting van Nederland.
Rond 1600 werd de middeleeuwse stad een ‘moderne’ vesting. In 1672 werd Gorinchem aangevallen door Engeland, Frankrijk en de bisdommen Münster en Keulen en zo werd het een belangrijke vesting in de Oude Hollandse Waterlinie. Maar ook in de Nieuwe Hollandse Waterlinie bleef de stad een strategisch bolwerk.
Gorinchem ligt midden in het rivierengebied en is daarmee een perfect startpunt voor mooie wandel- en fietstochten langs de Linge, Maas en Waal. Met de fiets- en voetveren kun je dit prachtige gebied helemaal ontdekken.
Wandelen over de stadswallen
Er zijn diverse wandelroutes om de historische stad Gorinchem te ontdekken. Buiten de Waterpoort is het ideale vertrekpunt, hier vind je ook het Toeristisch Overstappunt. Vanaf hier starten er drie wandelroutes: de vestingwandeling (4,2 km), het Arkelpad (13,9 km) en de Avelingenroute (12,7 km).
Wij kozen voor de vestingwandeling. Met deze route wandel je langs de highlights uit de geschiedenis en ontdek je het Gorinchem van toen en nu. De route is 4,2 kilometer en is gemakkelijk te volgen aan de hand van de volgende knooppunten: 30 – 39 – 32 – 35 – 33 – 30.
Highlights langs de route
Lingehaven
Dwars door de oude binnenstad loopt de Lingehaven en deze loopt vanaf de Lingesluis tot aan de Korenbrug. De Lingehaven was letterlijk het hart van de stad en was cruciaal voor de economische bloei van de jonge handelsstad Gorinchem.
De eeuwenoude havenfunctie verdween in de negentiende eeuw met de aanleg van het Kanaal van Steenenhoek en het Merwedekanaal. De handelshaven uit de middeleeuwen en de doorvaartroute voor het scheepvaartverkeer van Linge naar Merwede is uiteindelijk een passantenhaven geworden.
Molen de Hoop
De Hoop is in 1764 gebouwd. Deze stellingmolen staat op de stadswal en is vanaf het water goed te zien. Het duurde meer dan 100 jaar voordat de molen een naam kreeg. Pas in 1879 gaf de toen nieuwe eigenaar A.J. van de Water het de naam De Hoop. Af en toe draait de molen in het weekend nog en is dan tijdens openingstijden te bezichtigen.
Dalempoort
De Dalempoort uit 1957 is de enige stadspoort die nog over is. Oorspronkelijk waren er vier poorten, naast de Dalempoort ook de Kanselpoort, de Arkelpoort en de Waterpoort. Deze laatste drie hebben plaats moeten maken voor het groeiende verkeer. De Dalempoort heeft een torentje met een uurwerk en onder de poort loopt een voetpad naar de Merwede.
Tolhuis
Dit Tolhuis met uitzicht op de Merwede is in 1598 op het zuidelijke bastion gebouwd om tol te heffen. Alle schepen die langs Gorinchem kwamen, moesten hier tol betalen. In 1869 werd het Tolhuis een artilleriekazerne en daarna heeft het nog vele andere functies gehad. Het is nu een Rijksmonument met verschillende functies. De traptoren van het Tolhuis staat aan de waterkant en steekt net boven alles uit. De toren is ingericht als Monument en Bed en te huren als vakantiehuisje.
Naast de mooie wandeling over de vestingwallen mag een bezoek aan het hart van deze vestingstad zeker niet ontbreken. De rijke geschiedenis van Gorinchem is nog steeds af te lezen aan de vele monumenten, pakhuizen en herenhuizen.
Let ook eens op de oude openbare waterpompen in de stad. Tot de aanleg van de waterleiding in 1886 konden de inwoners alleen aan water komen uit havens of grachten, door regenwater in tonnen te bewaren en door water uit een wel in de bodem te pompen.
De grote markt wordt ook wel het hart van de vestingstad genoemd. Op dit plein vind je het Gorcums Museum, de Wilhelmina fontein en de grote toren bij de Sint Janskerk.
’t Oude Stadthuys
Dit pand uit 1860 is het voormalige stadhuis en was tot 1953 ook een politiebureau. In 1994 werd er een nieuw stadhuis buiten de vesting gebouwd en is het met klimop begroeide oude stadhuis nu het Gorcums Museum. Het museum vertelt bekende en onbekende verhalen uit de geschiedenis van de stad.
De Grote Toren
De Grote Toren zie je al van ver en is dan ook het meest opvallende gebouw in de binnenstad van Gorinchem. De toren is ook te beklimmen met een mooi uitzicht over de stad als beloning.
Hugo de Groot poortje
Op de Grote Markt vind je ook het Hugo de Groot poortje. Door dit poortje werd de beroemde rechtsgeleerde Hugo de Groot in veiligheid gebracht, in de boekenkist waarin hij ontsnapte uit Slot Loevestein.
Verkleed als metselaar kwam Hugo de Groot door dit poortje weer naar buiten en vluchtte via het veer over de Merwede naar Antwerpen. Sindsdien wordt dit het Hugo de Groot poortje genoemd.
Gasthuispoortje
Dit poortje gaf vroeger toegang tot het Middeleeuwse Gasthuis. In dit Gasthuys werden zowel oude arme vrouwen als mannen eerlijk onderhouden en verzorgd in hun levensonderhoud.
Leuke tip
Een andere leuke manier om door de historische straatjes te dwalen, is de speurtocht naar Memory Bricks. Een anonieme kunstenaar heeft stenen in de straten vervangen door veertig Memory Bricks. Dit zijn stenen van epoxy met daarin diverse nostalgische voorwerpen zoals scrabble letters, postzegels, cassettebandjes en een briefje van 10 gulden. Bij de VVV op de Groenmarkt kun je gratis een speurhulp halen of download deze hier.
Leestip: over Gorinchem lees je nog meer leuke tips in het boek ‘Nederland – Eropuit in elk seizoen‘.
GRATIS VERZENDING
De 100 leukste dagjes weg voor pensionado’s
Het onbetwiste nummer 1 pensioen boek van Nederland. Een prachtig cadeau, ook voor jezelf.
GRATIS VERZENDING
De 100 mooiste
e-bike routes van Nederland
Het meest complete e-bike fietsboek van Nederland. Maar liefst 100 routes in alle provincies.
De 100 leukste dagjes weg voor pensionado’s
Het onbetwiste nummer 1 pensioen boek van Nederland. Een prachtig cadeau, ook voor jezelf.
De 100 mooiste e-bike routes van Nederland
Het meest complete e-bike fietsboek van Nederland. Maar liefst 100 routes in alle provincies.
Dit artikel is geschreven door:
Geschreven door gastschrijver Sabine Eckhardt (1984).
Woonachtig in Barendrecht, samen met vriend Paul en dochter Charlie. Sabine zoekt, waar ze ook heen gaat, altijd uit wat er te zien en te doen is. Haar avonturen kun je volgen op Instagram.
